Intracom Group

Từ xa xưa, lịch dương và lịch âm đều là những thuật ngữ rất quen thuộc. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết về Phật lịch – khái niệm về thời gian trong Phật giáo. Vậy Phật lịch và gì? Cách tính thế nào là đúng? Cùng Intracom Group khám phá trong bài viết này nhé!

Định nghĩa Phật lịch là gì?

Trong các quốc gia Đông Nam Á như Campuchia, Lào, Thái Lan, Myanmar và Việt Nam, Phật lịch được sử dụng phổ biến như một hệ thống lịch trong Phật giáo. Đây là một lịch âm – dương với các tháng kéo dài 29 và 30 ngày, cùng với việc thêm một tháng bổ sung vào các chu kỳ nhất định.

Ngoài ra, cách đặt tên cho các tháng trong Phật lịch cũng khác biệt so với cách đặt tên bằng số trong lịch âm và dương. Thay vào đó, các tháng được gọi bằng tiếng Phạn, bao gồm: Chaitra, Vaisakha, Jyeshtha, Ashadh, Shravan, Bhadrapada, Asvina, Kartika, Margashirsha, Pausa, Magha và Phalguna.

Trong lịch Phật của Myanmar, các tháng được đặt tên theo thứ tự là: Tagu, Kason, Nayon, Waso, Waga Ung, Tawthalin, Thadingyut, Tazaungmone, Nat Daw, Pyadho, Tabodwe và Tabaung.

Các năm theo Phật lịch thường có tháng với số ngày là 29 và 30, xen kẽ nhau. Ngày nhuận thường được thêm vào tháng Jyestha (Nayon) để tạo ra một tháng có 30 ngày. Tháng nhuận được xác định bằng cách tính tháng Ashadha (Waso) hai lần. Do đó, mỗi tháng trong lịch này có một nửa tháng tròn dài 15 ngày và một nửa tháng tròn dài 14 hoặc 15 ngày.

Đại hội Phật giáo Thế giới lần đầu tiên được tổ chức tại Sri Lanka (Tích Lan) vào năm 1950, đã đóng vai trò quan trọng trong việc khởi nguồn của lịch Phật. Tại sự kiện này, đại biểu từ 26 quốc gia đã thống nhất sử dụng năm Đức Phật Thích Ca nhập Niết Bàn làm điểm khởi đầu cho việc tính toán lịch này.

Văn hóa Phật giáo trong đời sống và doanh nghiệpXem thêm

Sau đó, tại Đại hội Phật giáo Thế giới lần thứ sáu, tổ chức tại Campuchia vào năm 1961, đã có sự đồng thuận về việc xác định ngày kỷ niệm Phật đản sinh trên toàn thế giới là ngày rằm tháng 4 âm lịch (tức là ngày trăng tròn tháng Vesak Ấn Độ).

Hướng dẫn cách tính Phật lịch

Thời điểm bắt đầu tính trong Phật lịch là khi đức Phật nhập Niết Bàn, không phải từ ngày Phật Đản khi Thái Tử Tất Đạt Đa mới sinh ra chưa trở thành Phật. Để cụ thể hơn:

• Thái Tử Tất Đạt Đa sinh vào năm 624 trước lịch Tây.
• Ngài lập gia đình khi 17 tuổi (năm 607 trước lịch Tây).
• Ngài xuất gia khi 19 tuổi (năm 605 trước lịch Tây).
• Trải qua 5 năm hỏi đạo (từ năm 605 đến 600 trước lịch Tây) và 6 năm khổ hạnh (từ năm 600 đến 594 trước lịch Tây).
• Thái Tử Tất Đạt Đa thành đạo vào khi 30 tuổi (năm 594 trước lịch Tây), và trải qua 50 năm hóa đạo (từ năm 594 đến 544 trước lịch Tây) từ tuổi 30 đến 80.
• Năm đức Phật nhập diệt là năm 544 trước lịch Tây, và Phật lịch sẽ bắt đầu tính theo thời điểm này.

Để chuyển đổi từ dương lịch sang lịch phật, ta lấy số 544 cộng với năm dương lịch hiện tại. Ví dụ: năm 2014 + 544 = 2558. Điều này đồng nghĩa với việc năm 2014 trong dương lịch sẽ tương đương với năm 2558 trong Phật lịch.

Vì Phật lịch bắt đầu tính từ năm đức Phật nhập Niết Bàn (tức là năm 544 trước lịch Tây), nên thời điểm quan trọng nhất để đánh dấu một năm mới là ngày Vía Phật Thích Ca Nhập Diệt – tức là ngày 15 tháng 2 âm lịch.

Trong lĩnh vực tham khảo, soạn thảo và in ấn các tài liệu Phật giáo như kinh, sách, lịch và các ấn phẩm khác, thường chỉ ghi năm dương lịch và âm lịch một cách đơn giản, ví dụ: DL. 2013 – AL. 2557. Mặc dù điều này không sai, nhưng khi làm các văn kiện hoặc bài viết sử dụng cả năm dương lịch và Phật lịch, thường gặp phải sự không nhất quán, chênh lệch (thường là 1 năm trễ hoặc sớm).

Nguyên nhân là do như lịch Âm lịch, thời điểm bắt đầu của một năm không giống với ngày đầu tiên của năm dương lịch (ngày 1 tháng 1), vì vậy người soạn thảo văn bản phải tính toán bằng cách kết hợp dương lịch và Âm lịch và phải hiểu rõ cách tính Phật lịch (thời điểm bắt đầu của năm). Nếu không, sẽ dễ gây ra sự chênh lệch và không chính xác.

Ví dụ để dễ hiểu: Trong năm 2013, nếu tính theo mốc 544 + 2013 = 2557, thì năm 2013 sẽ là năm Phật lịch 2557. Tuy nhiên, trong năm 2013, từ ngày 26.3.2013 (15/2/Âm lịch Quý Tỵ) đến ngày 31.12.2013 (29/11/Âm lịch Quý Tỵ) mới là năm Phật lịch 2557; trong khi đó, từ ngày 25.3.2013 (14/2/Âm lịch Quý Tỵ) trở về trước đến ngày 1.1.2013 (20/11/Âm lịch Nhâm Thìn) lại là năm Phật lịch 2556.

Hiểu đúng đạo tràng là gì?Xem thêm

Một điều quan trọng cần nhớ là trong Phật giáo Việt Nam, theo truyền thống Bắc Tông (Đại Chúng Bộ; Đại Thừa), việc kỷ niệm vía Phật Thích Ca nhập niết bàn diễn ra vào ngày rằm tháng 2 âm lịch, từ đây bắt đầu tính Phật lịch mới. 

Tuy nhiên, theo truyền thống Nam Tông (Thượng Tọa Bộ; Tiểu Thừa), năm mới Phật lịch chỉ bắt đầu sau ngày rằm tháng 4 âm lịch (lễ Tam Hợp – Vesak: Đản sanh, Thành đạo, Nhập diệt) hàng năm.

Trên đây là những thông tin hữu ích về Phật lịch mà Intracom Group muốn chia sẻ cùng bạn đọc. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm và cách tính toán của Phật lịch.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hoặc ý kiến đóng góp, hãy để lại trong phần bình luận dưới đây. Chúng tôi rất mong nhận được phản hồi từ bạn để có thể cải thiện hơn trong các bài viết sau. Chúc bạn có những phút giây thư giãn tuyệt!