Chăn nuôi là một ngành kinh tế quan trọng của nước ta, góp phần đáng kể vào GDP và giải quyết việc làm cho người dân. Tuy nhiên, hoạt động chăn nuôi cũng phát sinh một lượng lớn chất thải. Chất thải chăn nuôi đã trở thành một trong những vấn đề nghiêm trọng đang gây ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường chúng ta sống. . Bài viết này sẽ phân tích các vấn đề gặp phải và đề xuất các giải pháp xử lý chất thải hiệu quả.
Chất thải chăn nuôi là một loại chất thải nông nghiệp. Chất thải này là các chất còn lại sau quá trình nuôi dưỡng và chăm sóc động vật chăn nuôi. Đây có thể là phân, nước thải, thức ăn thừa, bã hèm, chất thải từ chuồng trại, lông, da và các chất thải khác. Chất thải chăn nuôi có thể gây ô nhiễm môi trường nếu không được xử lý một cách hiệu quả.
Chất thải chăn nuôi đã trở thành một vấn đề nan giải đối với ngành chăn nuôi và môi trường. Dưới đây là một số vấn đề chính gặp phải trong việc xử lý:
Lượng chất thải lớn
Giai đoạn từ năm 2018 – 2022 ngành chăn nuôi thải ra môi trường trung bình 61 triệu tấn chất thải mỗi năm, tạo ra một lượng lớn chất thải hữu cơ và hóa học. Xử lý một quy mô lớn như vậy đòi hỏi công nghệ và hạ tầng phức tạp, cần đầu tư kinh phí và tài nguyên lớn.
Trong số 61 triệu tấn phân thải ra từ các vật nuôi chính, 40% chất thải là từ bò, 34% từ lợn, 21% từ trâu và 6% từ gia cầm. Trong số 304 triệu tấn nước thải, trên 84% từ chăn nuôi lợn.
Ô nhiễm nước và môi trường
Chất thải chăn nuôi, như phân bón và nước thải, chứa các hợp chất hữu cơ, nitrat, phosphate và vi khuẩn gây bệnh. Sự rò rỉ và xả thải không đúng cách có thể dẫn đến ô nhiễm nguồn nước và sự suy thoái môi trường, ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống sinh vật trong hệ sinh thái nước.
Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm ngành chăn nuôi Việt Nam thải ra môi trường trung bình 61 triệu tấn chất thải. Trong đó, chỉ có 25% lượng chất thải này được sử dụng làm phân bón hữu cơ, còn lại 75% được thải trực tiếp ra môi trường.
Theo báo cáo của Tổ chức Nông Lương Thế giới (FAO), chất thải của gia súc toàn cầu tạo ra 65% lượng Nitơ oxit (N2O) trong khí quyển. Đây là loại khí có khả năng hấp thụ năng lượng mặt trời cao gấp 296 lần so với khí CO2. Cùng với các loại khí khác như CO2, CH4,… gây nên hiệu ứng nhà kính làm trái đất nóng lên.
Ô nhiễm đất và không khí
Chất thải chăn nuôi có thể làm chua đất, làm giảm khả năng sản xuất nông nghiệp. Bên cạnh đó, quá trình phân hủy có thể sản sinh ra các khí độc hại như NH3, CH4 và H2S, gây ô nhiễm không khí.
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, hiện nay có khoảng 20% diện tích đất nông nghiệp ở Việt Nam bị ô nhiễm do chất thải chăn nuôi, đồng thời làm giảm độ pH của đất từ 6,5 xuống 5,5.
Mùi hương và tiếng ồn
Mùi hôi từ chất thải chăn nuôi thường bốc lên nồng nặc từ phân, nước tiểu, thức ăn thừa của gia súc, gia cầm. Mùi hôi này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, đặc biệt là hệ hô hấp.
Người chăn nuôi thường xuyên tiếp xúc với mùi hôi từ chất thải có nguy cơ cao mắc các bệnh về đường hô hấp như viêm mũi dị ứng, viêm xoang cấp, viêm xoang mãn tính,… Người dân sống xung quanh chuồng trại cũng có thể bị ảnh hưởng bởi mùi hôi này, dẫn đến các triệu chứng như khó thở, ho, hắt hơi,…
Khó khăn trong việc thu gom và xử lý
Việc thu gom và xử lý chất thải chăn nuôi đòi hỏi kiến thức chuyên môn, công nghệ và quy trình phức tạp. Người chăn nuôi cần được hướng dẫn đúng cách để thực hiện các biện pháp xử lý chất thải an toàn và hiệu quả.
Sự phụ thuộc vào hóa chất
Trong một số trường hợp, người chăn nuôi dùng hóa chất để xử lý chất thải nhưng sự lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách có thể gây ra tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người.
Xử lý chất thải chăn nuôi là một vấn đề quan trọng để giảm tác động tiêu cực của ngành chăn nuôi lên môi trường. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến để xử lý chất thải:
Xử lý và tái chế phân bón hữu cơ: Phân bón hữu cơ từ chất thải chăn nuôi có thể được sử dụng như một nguồn dinh dưỡng cho cây trồng. Quá trình xử lý phân bón hữu cơ đòi hỏi việc phân loại, phân hủy và xử lý thuốc trừ sâu và vi khuẩn gây bệnh.
Sử dụng hệ thống phân huỷ sinh học: Việc sử dụng các hệ thống phân huỷ sinh học như bể xử lý, hầm ủ hay hệ thống lọc sinh học giúp phân giải chất thải hữu cơ trong nước thải chăn nuôi. Quá trình này tạo ra khí methane, một nguồn năng lượng tiềm năng, và nước xử lý có thể tái sử dụng hoặc xả thải an toàn.
Xử lý và tái chế bã chất thải: Bã chất thải từ ngành chăn nuôi như cỏ khô, rơm, cám, vỏ hạt có thể được sử dụng làm nguyên liệu sinh học để sản xuất biogas, nhiên liệu sinh học hoặc phân bón hữu cơ.
Sử dụng công nghệ xử lý hiện đại: Công nghệ xử lý hiện đại như việc sử dụng hệ thống quản lý phân huỷ anaerobic, lò đốt sinh khối, hệ thống xử lý nước tiên tiến có thể giúp giảm tác động của chất thải chăn nuôi lên môi trường.
Thúc đẩy chăn nuôi bền vững: Đổi mới và nâng cao các phương pháp chăn nuôi bền vững như chăn nuôi hữu cơ, hợp tác xã chăn nuôi, nuôi trồng thuần chay, và giảm sự phụ thuộc vào hóa chất trong quá trình chăn nuôi.
Quan trọng nhất, việc áp dụng các phương pháp xử lý chất thải chăn nuôi phù hợp và hiệu quả phụ thuộc vào tính chất của chất thải, quy mô chăn nuôi, điều kiện kỹ thuật và khả năng tài chính của người chăn nuôi. Sự hợp tác giữa nhà nước, các tổ chức nghiên cứu và ngành công nghiệp chăn nuôi là quan trọng để đạt được sự tiến bộ trong việc xử lý và giảm thiểu chất thải chăn nuôi.
Bài viết đã phân tích các vấn đề gặp phải và đề xuất các giải pháp xử lý chất thải chăn nuôi hiệu quả. Hy vọng nội dung trên sẽ góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về vấn đề này và thúc đẩy việc áp dụng các giải pháp xử lý hiệu quả.
Tin tức liên quan